Lê Đức Thông nói gì?
TT - Ông Lê Đức Thông đồng ý gặp Tuổi Trẻ
chiều 1-6 nói rõ thêm về việc các bài báo khoa học bị tạp chí nước ngoài
rút vì đạo văn. Ông Thông đề nghị không chụp ảnh và chỉ trao đổi xung
quanh các bài báo bị rút.
Ông Thông cho biết:
>> Sao chép đến tận dấu chấm cho... yên tâm
>> Đồng tác giả khó chối bỏ trách nhiệm
>> “Vua” đạo văn
>> Đồng tác giả khó chối bỏ trách nhiệm
>> “Vua” đạo văn
 |
| Bài báo trên Tuổi Trẻ ngày 29-5-2012. |
- Trong thời gian làm việc tại Viện Vật lý TP.HCM, tôi
được thầy Nguyễn Mộng Giao hướng dẫn. Năm 2009, bài báo đầu tiên của tôi
được đăng trên tạp chí nước ngoài (Europhysics Letter - PV). Đúng là
những bài báo này tôi có sử dụng câu văn của những tài liệu khác. Sau
khi tạp chí nước ngoài phát hiện, họ đã rút xuống. Sau sự cố này, tôi
nghỉ việc tại Viện Vật lý TP.HCM.
* Ông nghĩ thế nào khi các tác giả cho rằng ông tự ý thêm tên của họ vào bài báo của mình?
- Đối với thầy Giao, vì là người hướng dẫn tôi nên tôi
phải đưa vào. Đối với vợ tôi, anh Trần Văn Hùng và thầy Hà Huy Bằng đó
là những người đã cùng tôi viết chương trình lập trình, mô phỏng bằng
máy tính để chạy chương trình phân tích, xử lý số liệu, hiệu chỉnh bài
báo nên tôi chỉ nghĩ có công đóng góp của họ nên đưa tên họ vào bài báo.
Quả thật khi đưa tên của họ vào, tôi không xin phép hay
thông báo cho họ việc này vì những người này thật sự có đóng góp quan
trọng cho bài báo. Và việc đưa tên họ vào bài báo là việc làm đương
nhiên. Còn việc thầy Giao nói tôi sử dụng email của thầy để liên lạc là
hoàn toàn bịa đặt.
* Trong quá trình gửi các bài báo đăng năm 2010, ông có tham khảo ý kiến hay nhận được sự giúp đỡ của thầy hướng dẫn?
- Thầy Giao không hề có đóng góp gì trong bài báo được
đăng năm 2010. Vì áp lực, vì thầy nên tôi phải đưa tên thầy vào bài. Khi
được đăng, thầy còn trách tôi sao không đưa tên thầy lên trước. Sau khi
báo đăng, thầy Giao còn đề nghị Viện Vật lý TP.HCM làm công văn gửi xin
tài trợ cho chương trình nghiên cứu này.
* Qua sự việc này, ông ân hận điều gì nhất?
- Tôi rất ân hận vì mình quá vội vàng và có sơ suất.
Tôi rất ân hận việc mình đưa tên những người khác vào bài báo của mình
và những bài đó bị rút. Đây là điều đáng tiếc. Đối với thầy Giao, nói là
người hướng dẫn nhưng thật ra không hướng dẫn gì cả. Nếu được làm việc
trong môi trường tốt hơn, chuyên nghiệp hơn và có người thầy hướng dẫn
tận tình, tôi đã không vướng vào chuyện như hôm nay. Khi xảy ra sự cố,
vì sự việc liên quan đến nhiều người nên tôi rất khó xử.
* Để làm rõ sự thật, ông có dám đối chất với những người liên quan?
- Vấn đề đối chất không quan trọng, quan trọng là cách
hành xử của từng cá nhân, là đồng tác giả với tôi trong những bài báo
trên. Việc sai sót của tôi, tôi đã hoàn toàn chịu trách nhiệm và sự
nghiệp nghiên cứu khoa học của tôi cũng đã và đang chịu ảnh hưởng vô
cùng nặng nề trước dư luận, cộng đồng khoa học trong nước và quốc tế.
Đây cũng là bài học rất lớn và sâu sắc không riêng cho cá nhân tôi mà
còn cho các nhà khoa học trẻ của Việt Nam.
ĐÔNG HÀ thực hiện
Hết thuốc chữa!
Lê Đức Thông chỉ là một trong hàng ngàn “đạo văn gia” ở
nước ta. Đã có không ít giảng viên, thậm chí giáo sư ở một số trường
đại học cũng bị phát hiện đạo văn. Đáng lo ngại hơn, vấn nạn này đã trở
thành chuyện quá đỗi bình thường.
Suy cho cùng Lê Đức Thông có thể là “nạn nhân” trong
một xã hội đang có quá nhiều giả dối và thiếu tự trọng. Chính nền giáo
dục đã và sẽ còn tiếp tục sản sinh những “vua“ đạo văn trong tương lai.
Ngay từ tiểu học, giáo viên đã buộc học sinh phải học
thuộc lòng các bài văn mẫu để làm bài kiểm tra theo đúng khuôn mẫu đó
mới được điểm cao. Cách giáo dục này đã bóp chết mọi sáng tạo của học
trò và vô tình truyền đạt cho các em học cách lấy cái của người làm cái
của mình.
Cách thức giảng dạy trong nhà trường phổ thông cũng như
đại học thường theo cách “đọc-chép”. Đến khi thi sinh viên đều phải
chọn giải pháp an toàn là viết đúng theo ý thầy để bảo đảm đậu. Ngay cả
trong kỳ thi tuyển sinh đại học các môn năng khiếu như vẽ, thí sinh cũng
thường tìm giảng viên của chính trường dự định thi luyện vẽ... đúng
“gu” để có cơ hội trúng tuyển cao hơn.
Không ít lần báo chí phản ánh những “phố luận văn” với
hàng chục tiệm photocopy, đánh máy gần trường đại học, cao đẳng luôn tấp
nập khách hàng là sinh viên. Tại nơi đây là “kho tàng” luận văn mẫu
luôn sẵn sàng đáp ứng mọi nhu cầu cho những ai cần “tham khảo”. Cũng
chính từ đây những cái gọi là bài tập lớn, đồ án, luận văn tốt nghiệp...
liên tục được nhân bản bằng cách “xào nấu” thay vì nghiên cứu, sáng
tạo.
Bên cạnh đó, thực tế hiện nay hầu hết sinh viên VN,
thậm chí cả giảng viên đại học cũng còn mơ hồ về chuyện đạo văn. Nguyên
nhân của việc này được nhìn nhận ở tất cả các bậc học hầu như không ai
dạy để người học hiểu rõ thế nào là đạo văn, cách trích dẫn thông tin
của người khác và cả chuyện tác quyền.
Ngoài ra, có thể nói lòng tự trọng trong giới làm khoa
học VN hiện còn quá khiêm tốn. Thực tế ở rất nhiều trường đại học, có
những người không hề nghiên cứu nhưng vẫn đứng tên đồng tác giả. Thậm
chí có không ít giáo sư thường nhận làm chủ nhiệm đề tài được giao kinh
phí nghiên cứu nhưng lại không trực tiếp làm mà giao hết cho học trò
mình.
Một thực tế đáng sợ hơn là ngay sau khi báo Tuổi Trẻ
đăng bài “Vua” đạo văn, ngay lập tức một trang báo mạng về giáo dục liền
có bài viết về đề tài này trong đó dẫn nhiều nguồn tin... từ báo Tuổi
Trẻ. Bài viết có ký tên tác giả đàng hoàng nhưng không hề có một dòng
nêu nguồn tin người viết có được từ đâu. Đọc bài báo đó, TS Cao Huy
Thiện - phó viện trưởng Viện Vật lý TP.HCM - lắc đầu ngao ngán: “Chúng
tôi chỉ trả lời với PV Tuổi Trẻ, nhưng tác giả bài báo kia lại viết cứ như đã phỏng vấn chúng tôi. Đọc vào, tôi biết tác giả đã chép ý kiến của chúng tôi trên Tuổi Trẻ, nhưng thể hiện cứ như phỏng vấn trực tiếp. Trang báo mạng của giáo dục mà như thế thì đúng là nạn đạo văn hết thuốc chữa!”.
TRẦN HUỲNH
Nên coi đạo văn là tệ nạn xã hội
C.G. Fewston (giáo viên, người Mỹ)
 |
C.G. Fewston
|
Trong những lớp tôi dạy, có một số sinh viên tuy đăng
ký học nhưng không bao giờ xuất hiện. Một lần vào cuối khóa, có một
chàng trai đến nộp bài báo cáo cho một cô sinh viên mà tôi chỉ thấy
trong danh sách chứ chưa bao giờ gặp mặt. Tôi nhanh chóng phát hiện bài
viết của cô có nhiều đoạn sao chép từ Internet. Điều này chứng tỏ sự
không tôn trọng đối với giáo viên đứng lớp và tác giả của bài viết gốc.
Tôi quyết định gặp trực tiếp sinh viên đó. Bất ngờ và
hổ thẹn, cô bẽn lẽn đưa mắt nhìn những đoạn văn được sao chép được tôi
chủ ý tô đậm trong bài báo cáo của cô và văn bản gốc trên mạng. Tuy
nhiên, cô không thừa nhận mình đã cắt dán mà nói rằng chồng cô đã...
viết giúp báo cáo đó. Đây là trường hợp đạo văn hèn hạ nhất mà tôi từng
chứng kiến!
Tôi bảo cô sinh viên đừng trở lại lớp cho đến khi cô có
thể tự hoàn thành bài một mình, nên học cách nghiên cứu và viết một
cách chuyên nghiệp. Cô đã không bao giờ trở lại.
Cùng với sự phát triển nhanh chóng và dễ tiếp cận của
Internet, người ta càng dễ dàng tìm kiếm tài liệu để lắp ghép vào bài
viết của mình. Nhiều người không phân biệt phải trái và cũng chẳng quan
tâm đến đạo đức nghiên cứu.
Tuy nhiên, tôi nghĩ chúng ta không chỉ nên đổ lỗi hết
cho sinh viên trong nạn đạo văn. Những người thầy, người cô trực tiếp
đứng lớp cần có trách nhiệm không chỉ kiểm tra việc copy-paste của sinh
viên mà cũng nên giáo dục về đạo đức, sự liêm chính khi bắt tay viết một
bài luận. Đây là điều tôi thấy các trường đại học VN còn chưa nhấn mạnh
và làm sát sao.
Tôi đọc báo thấy có trường hợp sinh viên trong lớp nộp
bài báo cáo thực tập cuối khóa giống nhau như đúc và cùng sai một lỗi
nhưng giáo viên chấm bài lại làm ngơ. Họ được trả lương để đọc và đánh
giá báo cáo của sinh viên, sao lại dễ dàng bỏ qua những bài viết được
sao chép giống nhau đến từng dấu chấm, phẩy? Liệu họ có làm đúng vai trò
và trách nhiệm của một giáo viên?
Nếu cứ dung túng cho nạn đạo văn ngay từ trong trường
học thì sau này sẽ để lại những hậu quả nặng nề trong xã hội. Trong
những sinh viên khi tốt nghiệp, có vài người học cao lên thạc sĩ, tiến
sĩ và tham gia những công trình nghiên cứu khoa học. Một số làm việc cho
các công ty đòi hỏi báo cáo, phân tích hằng tháng. Sau khi sống sót
bằng những bài đạo văn thời cử nhân, liệu họ có lặp lại thói quen cũ?
Nhiều nước trên thế giới từ lâu đã quan tâm và kiên
quyết dẹp bỏ nạn đạo văn trong môi trường học đường và chuyên nghiệp.
Tôi nghĩ ở VN nạn đạo văn nên được liệt kê là một dạng tệ nạn xã hội.
Hành vi thiếu đạo đức này phá hoại những công trình nghiên cứu chân
chính được đầu tư bằng thời gian, công sức và trí tuệ của nhiều học giả.
Nó trải thảm cho sự chây lười hơn là động viên tính chuyên nghiệp và
trung thực trong xã hội.
PHƯƠNG THÙY ghi
